شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها
رنجور از گذر سال‌ها، در حالی که آوار بی‌مهری را در کشاکش نهادها بر دوش می‌کشد، حالا به رویش کورسوی امیدی روشن شده؛ روزنه‌ای که اگر بسته شود، تمام تقلاها برای گشوده شدن این روزنه تنفس از کف خواهد رفت؛ کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان در چنین تنگنایی است و وزارت میراث فرهنگی در یک بازه زمانی سه ساله فرصت دارد نشان دهد توان مالکیت و برنامه‌ریزی برای احیا چنین مجموعه عظیمی را دارد. شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها سال‌ها از کشمکش نهادهایی چون بانک ملی، وزارت راه و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی سابق که حالا وزارتخانه شده است برای تعیین تکلیف یکی از ارزشمندترین کارخانه‌های تاریخی ایران می‌گذرد؛ کارخانه‌ای که در تملک بانک ملی بود و در حالی که روی سر هم آوار می‌شد، کسی یا نهادی نمی‌توانست چاره‌ای به حال این اثر دوره معاصر ایران و اصفهان که نشان از دوران ورود مدرنیته و باز شدن دروازه‌های صنعت داشت، بیندیشد. همه راه‌ها بسته بود و ریسباف با آن همه هیبت و عظمت، گرفتار، پشت درهای قفل شده دچار فرسایش و ویرانی بود و حتی مصوبه هیات دولت در دوران دولت دوم احمدی‌نژاد و عنوان پرطمطراق تبدیل شدن به «موزه منطقه‌ای» هم نتوانست نفعی به این میراث صنعتی ایران برساند. در دولت اول روحانی، وزارت راه و شهرسازی پا به میدان گذاشت و مقرر شد با معاملاتی، ریسباف در اختیار این نهاد قرار بگیرد. با تشکیل شورای سیاستگذاری و راهبردی متشکل از وزارتخانه راه و شهرسازی، معاونت میراث فرهنگی، مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی ایران، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری، استانداری اصفهان و شهرداری مسابقه طراحی و بازآفرینی ریسباف هم برگزار و برنده‌های آن اعلام شدند اما باز هم این معامله نتوانست جوش بخورد و طرفین پا پس کشیدند. رسانه‌ها و کنشگران میراث‌فرهنگی در همه سال‌های گذشته کوشیدند ریسباف به فراموشی سپرده نشود و لزوم نجات‌بخشی آن را به مسوولان شهری و استانی گوشزد می‌کردند تا اینکه سرانجام همین سال گذشته و در دولت شهید رئیسی، با پیگیری و مطالبه نمایندگان مجلس و مسوولان استان، وزیر میراث فرهنگی وقت توانست دولت را راضی کند ریسباف را از این جیب به آن جیب دولت کنند تا تکلیفش روشن شود. در مقابل اما وزارتخانه میراث فرهنگی ۳ سال فرصت دارد، برنامه‌ریزی و مسیر را برای احیا کارخانه ریسباف هدایت کند و اگر از عهده این کار برنیامد، با پایان این فرصت سه ساله، دولت دوباره دست به جیب می‌شود و این دارایی دولتی را از به بانک ملی برمی‌گرداند. فرصتی که به خودی خود حالا ۱۰ ماه از آن گذشته است؛ در همین بازه زمانی، سرپرستی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان چند ماهی در دستان حمید محققیان بود و پس از آن، با عنوان مدیر کلی به امیر کرم‌زاده که از اداره کل میراث فرهنگی سمنان راهی اصفهان شده بود، رسید. البته در سه سال گذشته مدیریت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، نهادی که یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های این خطه را راهبری می‌کند، ۵ بار تغییر کرده است و از همین رو کسی که در همه سال‌های گذشته، محکم بر صندلی‌اش تکیه داده و بیشتر از آن‌ها، شاهد اتفاقات و تصمیم‌گیری‌های پیرامون ریسباف بوده، سخنگوی این اداره کل است. آنچه پیش رو می‌خوانید، حاصل گفت و گو با شهرام امیری است که معتقد است باید وقت را غنیمت شمرد و دور یک میز نشست و دوستانه به فکر نجات ریسباف بود: «ریسباف یک قصه پرغصه قدیمی دارد، در زمان استانداری آقای زرگرپور، مدیرکل سابق میراث‌فرهنگی زنده، یاد آقای الهیاری، پیگیری‌های زیادی داشت که ریسباف نجات پیدا کند و تبدیل به موزه شود. همیشه گفته‌ایم که اصفهان لیاقت این را دارد که موزه‌ای در حد «آرمیتاژ» سن پترزبورگ، «لوور» پاریس و «متروپولیتن» نیویورک داشته باشد و اکثر این موزه‌ها هم در آثار تاریخی‌شان شکل گرفته است و این چیزی دور از انتظار نیست.»
شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها
تاریخچه کارخانه ریسباف و اهمیت تاریخی آن
کارخانه ریسباف اصفهان یکی از نمادهای مهم صنعت معاصر ایران است که در دوران ورود مدرنیته و پیشرفت صنعتی، نقش بسزایی ایفا کرده است. این کارخانه با مساحت ۷۴ هزار متر مربع و بیش از ۵۰ هزار متر مربع ساختمان، نه تنها به عنوان یک اثر معماری برجسته بلکه به عنوان بخشی از میراث صنعتی کشور شناخته می‌شود. ریسباف با برخورداری از زیرساخت‌های پیشرفته زمان خود، مرکز تولیدی متعددی را در خود جای داده بود که به توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه کمک شایانی کرده بود.
چالش‌های نجات ریسباف از انبوه آوارها
شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها، با چالش‌های متعددی روبرو شده است. این چالش‌ها شامل تخریب‌های طبیعی و انسانی، عدم همکاری برخی نهادها و مشکلات مالی بوده‌اند. کارخانه ریسباف بعد از سال‌ها غفلت و بی‌توجهی به میراث فرهنگی، در معرض تخریب و فرسایش قرار گرفته بود که نیاز فوری به مداخله داشت. تلاش‌های متعدد برای احیای این کارخانه با وجود مقاومت‌هایی از سوی برخی نهادها و سرمایه‌گذاران، تا حد زیادی ناکام مانده بود.
نقش وزارت میراث فرهنگی در احیای ریسباف
وزارت میراث فرهنگی با اختصاص دادن سه سال فرصت برای احیای کارخانه ریسباف، نقش کلیدی در این پروژه ایفا کرده است. این وزارتخانه با همکاری سایر نهادهای دولتی و بهره‌مندی از کارشناسان مجرب، برنامه‌ریزی دقیقی برای احیا و نگهداری از این مجموعه تاریخی تدوین کرده است. هدف وزارت میراث فرهنگی نه تنها بازسازی ساختار فیزیکی ریسباف بلکه بازنگری در نقش فرهنگی و گردشگری این اثر نیز می‌باشد.
همکاری بین نهادهای مختلف برای نجات ریسباف
نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها، نیازمند همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی و خصوصی بود. وزارت راه و شهرسازی، بانک ملی، استانداری اصفهان و شهرداری جزء این نهادها بودند که هر کدام در مدیریت و حمایت از پروژه احیای ریسباف نقش داشتند. تشکیل شورای سیاستگذاری و راهبردی با حضور نمایندگان این نهادها، مسیر پیش رو را هموارتر کرده و امکان جلب حمایت‌های مالی و فنی بیشتر را فراهم آورده است.
نقشه راهنمای احیای کارخانه ریسباف
شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها، بر اساس نقشه راهنمای دقیق و جامع تدوین شده توسط کمیته احیا ریسباف، انجام می‌پذیرد. این نقشه شامل مراحل مختلفی از جمله مرمت ساختمان‌ها، جایگزینی مواد ساختمانی پوسیده، و ایجاد مناطق گردشگری و فرهنگی جدید در داخل کارخانه می‌باشد. هدف از این نقشه، تبدیل ریسباف به یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری اصفهان و ارائه مکان‌هایی برای آموزش و پژوهش در زمینه‌های مختلف است.
برنامه‌های آینده برای ریسباف اصفهان
در آینده، ریسباف اصفهان نقشه‌های گسترده‌ای برای توسعه و بهره‌برداری از فضای بازسازی شده خود دارد. این برنامه‌ها شامل ایجاد موزه‌های تخصصی، مراکز آموزشی و پژوهشی، و فضای تجاری برای فروش صنایع دستی محلی می‌باشد. با احیای ریسباف، انتظار می‌رود که این کارخانه به یک مرکز مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی در اصفهان تبدیل شود و تاثیرات مثبتی بر رونق اقتصادی منطقه بگذارد.
تأثیر ریسباف بر فرهنگ صنعتی ایران
ریسباف به عنوان یکی از مهم‌ترین منشأهای صنعتی ایران، تاثیرات عمیقی بر فرهنگ صنعتی کشور داشته است. این کارخانه با تولید محصولات متنوع و ایجاد اشتغال برای هزاران نفر، به رشد اقتصادی و توسعه صنعت در ایران کمک کرده است. احیای ریسباف نه تنها به حفظ این میراث صنعتی بلکه به تقویت هویت صنعتی و فرهنگی ایران نیز کمک خواهد کرد.
تجربه مدیریت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در ریسباف
مدیرکل اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، به امیر کرم‌زاده، با بیش از ۱۹ سال تجربه در امور احیای میراث‌های فرهنگی، مدیریت موثری بر پروژه احیای ریسباف داشته است. او با بهره‌گیری از دانش فنی و تجربیات گذشته خود، مسیر احیای ریسباف را هموار کرده و از ایجاد همکاری‌های موثر بین نهادها و بخش‌های مختلف اطمینان حاصل کرده است. تجربه او در زمینه مدیریت پروژه‌های بزرگ فرهنگی، به موفقیت این پروژه کمک شایانی کرده است.
چالش‌های قانونی واگذاری کارخانه ریسباف
واگذاری کارخانه ریسباف به نهادهای دولتی و خصوصی، با چالش‌های قانونی فراوانی همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، هماهنگی بین نهادهای مختلف و رعایت قوانین و مقررات موجود بود. تلاش برای پیدا کردن راه‌حل‌های قانونی مناسب که هم از نظر مالی و هم از نظر مدیریتی، مزایای لازم را ارائه دهد، زمان‌بر و پیچیده بود. با این حال، با پیگیری‌های مستمر و تلاش برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه، موفق به اخذ سند تک برگ مالکیت ریسباف شده‌ایم که گامی مهم در جهت احیای این کارخانه تاریخی محسوب می‌شود.
شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها
سوالات متداول
- کارخانه ریسباف چیست و چرا اهمیت دارد؟
- کارخانه تاریخی ریسباف یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های صنعتی و فرهنگی اصفهان است که نشان‌دهنده دوران ورود مدرنیته و صنعت به ایران می‌باشد و دارای ارزش‌های تاریخی و معماری بالا است.
- چرا کارخانه ریسباف در وضعیت خطرناکی قرار دارد؟
- کارخانه ریسباف سال‌ها توسط نهادها مانند بانک ملی تحت مالکیت بوده و به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی مناسب، دچار فرسایش و ویرانی شده است و اکنون وزارت میراث فرهنگی فرصت محدودی برای نجات آن دارد.
- چه نهادهایی در حفظ و احیای ریسباف دخیل بوده‌اند؟
- نهادهایی مانند بانک ملی، وزارت راه و شهرسازی، و سازمان میراث فرهنگی در تلاش برای تعیین تکلیف و احیای ریسباف بوده‌اند، اما با مشکلات قانونی و مدیریتی مواجه شده‌اند.
- زمان‌بندی پروژه نجات ریسباف چگونه است؟
- وزارت میراث فرهنگی در یک بازه زمانی سه ساله فرصت دارد تا برنامه‌ریزی و احیای ریسباف را هدایت کند، در غیر این صورت دارایی به بانک ملی بازگردانده می‌شود.
- چرا مصوبه تبدیل ریسباف به موزه منطقه‌ای موفقیت‌آمیزی نبوده است؟
- با وجود اعلام تبدیل ریسباف به موزه منطقه‌ای در دولت دوم احمدی‌نژاد، نتوانست ایجاد تفاوت قابل ملاحظه‌ای در حفظ و احیای کارخانه رخ دهد و پروژه با شکست مواجه شد.
- در دولت اول روحانی چه اقداماتی نسبت به ریسباف انجام شد؟
- وزارت راه و شهرسازی آغاز به مذاکرات برای واگذاری ریسباف به این وزارتخانه کرد و مسابقاتی برای طراحی و بازآفرینی ریسباف برگزار شد، اما معامله نهایی انجام نشد.
- نقش نهادهای مختلف چگونه مانع احیای ریسباف شده است؟
- ترس از مشکلات قانونی و عدم توافق در میان نهادها باعث شد که پروژه احیای ریسباف به تعویق بیفتد و عملکرد مؤثر نداشته باشد.
- چگونه وزارت میراث فرهنگی توانست ریسباف را از بانک ملی واگذار کند؟
- با پیگیری نمایندگان مجلس و مسئولان استان و عقد هماهنگی‌های لازم، وزارت میراث فرهنگی توانست به سرانجام واگذاری را برسد تا طرح احیا آغاز شود.
- چرا شهرداری اصفهان نتوانست به‌موقع اقدام به مرمت ریسباف کند؟
- شهرداری معتقد بود که تا تعیین تکلیف قانونی نمی‌توان هزینه‌های سنگین مرمت را متحمل شد و اجرای تصویب شده مرمت انجام نشد.
- آقای کرم‌زاده چه نقشی در احیای ریسباف ایفا کرده‌اند؟
- آقای کرم‌زاده به عنوان مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، با تجربه در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های مشابه، در هماهنگی میان نهادها و پیشبرد احیای ریسباف نقش کلیدی داشته‌اند.
- چالش‌های اصلی در مراحل قانونی واگذاری ریسباف چه بوده‌اند؟
- تفاوت در تصمیم‌گیری بین بانک ملی کشور و زیرمجموعه‌های محلی، نداشتن تجربیات قبلی در واگذاری مجموعه‌های تاریخی بزرگ، و نیاز به سند تک برگ از اداره کل میراث فرهنگی همگی از جمله چالش‌ها بوده‌اند.
- برنامه‌ریزی احیای ریسباف شامل چه مواردی است؟
- برنامه‌ریزی شامل مرمت بخش‌های مختلف کارخانه، تغییر کاربری به موزه و مرکز فرهنگی، و ایجاد امکانات گردشگری و صنایع دستی در فضای ۷۴ هزار متر مربعی ریسباف می‌باشد.
- چه تضمینی وجود دارد که شهرداری به خوبی وظایف خود را انجام خواهد داد؟
- انتخاب شهرداری بر اساس توانایی‌ها و منابع مالی آن و نظارت دقیق وزارت میراث فرهنگی صورت می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که مدیریت و احیای ریسباف به بهترین نحو انجام پذیرد.
- چه برنامه‌هایی پس از احیای ریسباف در نظر گرفته شده است؟
- پس از احیای ریسباف، بخش‌هایی به موزه منطقه‌ای تبدیل شده و امکاناتی برای گردشگری و نمایش صنایع دستی فراهم خواهد شد تا به جاذبه فرهنگی جدید در اصفهان تبدیل شود.
- مدت زمانی که برای احیای ریسباف تعیین شده چیست؟
- وزارت میراث فرهنگی سه سال فرصت دارد تا برنامه‌ریزی و احیای ریسباف را به اتمام برساند، که این زمان تا پایان فرصت سه ساله توسط وزارت‌نامه تعیین شده ادامه دارد.
- چه منابع مالی برای احیای ریسباف در نظر گرفته شده است؟
- برای مرمت اضطراری ریسباف حدود ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است و وزارت میراث فرهنگی نیز بودجه‌ای از صندوق احیا دریافت کرده است.
- چه مشکلاتی در پروژه مرمت ریسباف مشاهده شده است؟
- مشکلات شامل تخریب دیوارهای قدیمی، نقص در سقف ساختمان، و نیاز به استحکام‌بخشی بهتر بخش‌های مختلف به دلیل سال‌ها ترک‌ها و فرسایش‌ها می‌باشد.
- واکنش عمومی نسبت به احیای ریسباف چگونه است؟
- رسانه‌ها و کنشگران میراث فرهنگی از نجات ریسباف حمایت می‌کنند و انتظار دارند که با احیای آن، میراث فرهنگی و صنعتی اصفهان حفظ شود.
- چگونه پروژه احیای ریسباف به بهبود گردشگری اصفهان کمک خواهد کرد؟
- با تبدیل ریسباف به یک موزه منطقه‌ای و مرکز صنایع دستی، جذابیت گردشگری اصفهان افزایش یافته و میراث فرهنگی بیشتری به بازدیدکنندگان ارائه خواهد شد.
- آیا روش‌های پروژه احیای ریسباف با تجربیات قبلی متفاوت است؟
- بله، به دلیل عظمت و ویژگی‌های تاریخی ریسباف و نبود تجربه‌های مشابه در چند دهه گذشته، باید با چالش‌های جدیدی مواجه بود و راه‌حل‌های خاصی اتخاذ شد.
شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها** **۲۱ مهر ۱۴۰۳، ۷:۳۰** **اصفهان – ایرنا** رنجور از گذر سال‌ها، در حالی که آوار بی‌مهری را در کشاکش نهادها بر دوش می‌کشد، حالا به رویش کورسوی امیدی روشن شده؛ روزنه‌ای که اگر بسته شود، تمام تقلاها برای گشوده شدن این روزنه تنفس از کف خواهد رفت؛ کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان در چنین تنگنایی است و وزارت میراث فرهنگی در یک بازه زمانی سه ساله فرصت دارد نشان دهد توان مالکیت و برنامه‌ریزی برای احیا چنین مجموعه عظیمی را دارد. به گزارش ایرنا، سال‌ها از کشمکش نهادهایی چون بانک ملی، وزارت راه و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی سابق که حالا وزارتخانه شده است برای تعیین تکلیف یکی از ارزشمندترین کارخانه‌های تاریخی ایران می‌گذرد؛ کارخانه‌ای که در تملک بانک ملی بود و در حالی که روی سر هم آوار می‌شد، کسی یا نهادی نمی‌توانست چاره‌ای به حال این اثر دوره معاصر ایران و اصفهان که نشان از دوران ورود مدرنیته و باز شدن دروازه‌های صنعت داشت، بیندیشد؛ همه راه‌ها بسته بود و ریسباف با آن همه هیبت و عظمت، گرفتار، پشت درهای قفل شده دچار فرسایش و ویرانی بود و حتی مصوبه هیات دولت در دوران دولت دوم احمدی‌نژاد و عنوان پرطمطراق تبدیل شدن به «موزه منطقه‌ای» هم نتوانست نفعی به این میراث صنعتی ایران برساند. در دولت اول روحانی، وزارت راه و شهرسازی پا به میدان گذاشت و مقرر شد با معاملاتی، ریسباف در اختیار این نهاد قرار بگیرد. با تشکیل شورای سیاستگذاری و راهبردی متشکل از وزارتخانه راه و شهرسازی، معاونت میراث فرهنگی، مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی ایران، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری، استانداری اصفهان و شهرداری مسابقه طراحی و بازآفرینی ریسباف هم برگزار و برنده‌های آن اعلام شدند اما باز هم این معامله نتوانست جوش بخورد و طرفین پا پس کشیدند. رسانه‌ها و کنشگران میراث‌فرهنگی در همه سال‌های گذشته کوشیدند ریسباف به فراموشی سپرده نشود و لزوم نجات‌بخشی آن را به مسوولان شهری و استانی گوشزد می‌کردند تا اینکه سرانجام همین سال گذشته و در دولت شهید رئیسی، با پیگیری و مطالبه نمایندگان مجلس و مسوولان استان، وزیر میراث فرهنگی وقت توانست دولت را راضی کند ریسباف را از این جیب به آن جیب دولت کنند تا تکلیفش روشن شود. در مقابل اما وزارتخانه میراث فرهنگی ۳ سال فرصت دارد، برنامه‌ریزی و مسیر را برای احیا کارخانه ریسباف هدایت کند و اگر از عهده این کار برنیامد، با پایان این فرصت سه ساله، دولت دوباره دست به جیب می‌شود و این دارایی دولتی را از به بانک ملی برمی‌گرداند. فرصتی که به خودی خود حالا ۱۰ ماه از آن گذشته است؛ در همین بازه زمانی، سرپرستی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان چند ماهی در دستان حمید محققیان بود و پس از آن، با عنوان مدیر کلی به امیر کرم‌زاده که از اداره کل میراث فرهنگی سمنان راهی اصفهان شده بود، رسید. البته در سه سال گذشته مدیریت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، نهادی که یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های این خطه را راهبری می‌کند، ۵ بار تغییر کرده است و از همین رو کسی که در همه سال‌های گذشته، محکم بر صندلی‌اش تکیه داده و بیشتر از آن‌ها، شاهد اتفاقات و تصمیم‌گیری‌های پیرامون ریسباف بوده، سخنگوی این اداره کل است. آنچه پیش رو می‌خوانید، حاصل گفت و گو با شهرام امیری است که معتقد است باید وقت را غنیمت شمرد و دور یک میز نشست و دوستانه به فکر نجات ریسباف بود: **شهرام امیری:** «ریسباف یک قصه پرغصه قدیمی دارد، در زمان استانداری آقای زرگرپور، مدیرکل سابق میراث‌فرهنگی زنده، یاد آقای الهیاری، پیگیری‌های زیادی داشت که ریسباف نجات پیدا کند و تبدیل به موزه شود. همیشه گفته‌ایم که اصفهان لیاقت این را دارد که موزه‌ای در حد «آرمیتاژ» سن پترزبورگ، «لوور» پاریس و «متروپولیتن» نیویورک داشته باشد و اکثر این موزه‌ها هم در آثار تاریخی‌شان شکل گرفته است و این چیزی دور از انتظار نیست.» **سوال: همه این پیگیری‌ها ولی ناکام ماند!** «در آن زمان یعنی اوایل دهه نود، بیشتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال روی ریسباف قیمت گذاشتند، وزارت مسکن و شهرسازی آمد وسط و قرار شد با بانک ملی تهاتر کنند که چنین نشد. بعد از این یکی از زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی، ریسباف را از بانک خرید و حتی سالن مدیریت ریسباف را هم یک مرمت ساده کرد و همایش هم در آن برگزار شد، اما معامله باز بهم خورد. بانک ملی، ریسباف را واگذار نکرد و علت آن عدم توافق طرفین بود.» **سوال: در دهه نود، ریسباف پشت درهای بسته، باد و باران می‌خورد و می‌ریخت و رسانه‌ها و کوشندگان میراث فرهنگی این شرایط را می‌دیدند و نگران بودند. با همه نگرانی‌ها اما اتفاقی برای نجات ریسباف نیفتاد.** «ریسباف از سال ۱۳۸۳ متروک و تمام بیست سال گذشته، به حال خود رها شده است. بانک زیر بار واگذاری نمی‌رفت؛ حرفش این بود که این ملک، متعلق به این نهاد و سرمایه‌گذارانش که مردم هستند می‌باشد، با این وجود در دولت سیزدهم با پیگیری‌های آقای رئیسی و آقای ضرغامی قرار شد ریسباف به مدت ۳ سال به وزارت میراث فرهنگی واگذار شود تا بتوانیم به وضعیت آن رسیدگی کنیم. زحمات زیادی کشیده شد تا مصوبه امضا و سال گذشته ابلاغ شود. با پیگیری‌های مرتضوی استاندار اصفهان، طغیانی نماینده مردم اصفهان در مجلس و زینلیان معاونت عمرانی استانداری، در آذر سال گذشته، شورای تامین استان برگزار شد و با حکم این شورا، ریسباف را باز کردیم و وارد آن شدیم.» **سوال: یعنی با حکم شورای تامین، بانک ملی تمکین کرد؟** «نمایندگان استانداری، دادگستری، فرمانداری و نیروی انتظامی هم در کنار میراث فرهنگی حضور داشتند و معاونت عمرانی استانداری پای کار ایستاد تا ریسباف تحویل میراث فرهنگی اصفهان شود اما باز هم بانک ملی امضا نکرد. مشکل این بود که کارخانه ریسباف تحویل سرپرستی بانک ملی استان هم نبود بلکه تحویل بانک ملی کشور بود و آن‌ها باید تصمیم‌گیری می‌کردند. باید بگویم، همزمان با این تصمیم، جلسات متعددی برای انتقال سند ریسباف به نام میراث فرهنگی برگزار شد اما باز هم بانک ملی قبول نبود.» **سوال: شهرداری قرار بود در ریسباف عملیات نجات بخشی داشته باشد، چرا آن‌طور که انتظار می‌رفت، شهرداری اقدام نکرد؟** «صورت جلسه‌ای پیش از ایام نوروز ۱۴۰۳، با پیگیری معاونت عمرانی استانداری تدوین شد که سرپرست وقت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان آن را امضا کرد تا شهرداری هرچه زودتر یک ساماندهی و مرمت اضطراری در ریسباف انجام بدهد چراکه وضعیت برخی قسمت‌های این اثر واقعا اسفناک است؛ خصوصا انبارهایی که به سمت خیابان چهارباغ و خیابان هفت دست قرار دارند. طاق‌های گنبدی شکل در برخی نقاطِ این قسمت‌ها تقریبا بین ۶۰ تا ۷۰ درصد تخریب شده‌اند. با پیگیری‌های این اداره کل، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان که عملیات مرمتی شهرداری را عهده‌دار است، مرمت اضطراری ریسباف را بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد ریال برآورد کرد که متاسفانه اجرایی نشد؛ شهرداری حق داشت چون معتقد بود، تا تعیین تکلیف قانونی نمی‌توان چنین رقم سنگینی را در این مجموعه هزینه کرد. با این وجود، پیشنهاد دادیم در نوروز امسال، ریسباف به عنوان یکی از جاذبه‌های جدید گردشگری اصفهان مثل یکسری بناها از جمله خانه امین قابل بازدید شود که چنین هم شد و خصوصا در هفته فرهنگی اصفهان در اردیبهشت امسال، معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان یکسری برنامه‌ها در این بنا اجرا و حتی بلیت ورودی به شهروندان ارائه کرد.» **سوال: در همین اردیبهشت بود که آقای کرم‌زاده مدیرکل میراث فرهنگی شد، بحث واگذاری ریسباف به شهرداری برای احیا، از این مرحله چگونه پیش رفت؟** «آقای کرم‌زاده انصافا مدیری عملیاتی است و در بخش‌های مختلف وزارتخانه میراث فرهنگی از جمله صندوق احیا بیش از ۱۹ سال، کار کرده است و به همین دلیل هم در بحث‌های اجرایی از همه واردتر بود. در نتیجه با پیگیری وی، بین استانداری، میراث فرهنگی و شهرداری هماهنگی انجام شد تا هرچه زودتر ریسباف تعیین تکلیف شود و حتی امسال مراسمی هم در هفته میراث فرهنگی در این کارخانه برگزار شد. در همین شرایط بود که تحولات دولت بدلیل سقوط بالگرد رئیس جمهور پیش آمد و بانک ملی مطالبات مالی خود را همچنان مطرح می‌کرد. سه سال فرصت وزارتخانه میراث فرهنگی برای تعیین تکلیف ریسباف، در حال طی شدن بود و این زمان بود که از دست می‌رفت. ما دست و پا می‌زدیم و تقلا می‌کردیم. ماجرا این است که در استان و حتی در کشور هیچ گونه تجربه‌ای برای واگذاری چنین مجموعه عظیمی حداقل در این چند دهه اخیر نداشته‌ایم. اگر بخواهید ذوب آهن را با آن عظمت واگذار کنید، راحت‌تر است؛ چون مکانیسم اجرایی آن در کشور مشخص است اما وقتی بخواهید یک مجموعه تاریخی با عظمت ۷۴ هزار متر مربعی را واگذار کنید بدلیل خلاهایی که وجود دارد شرایط بسیار سخت‌تر می‌شود. شمارش معکوس برای نجات «ریسباف» از میان انبوه آوارها سوال اساسی این بود که واگذاری باید به چه شکل صورت می‌گرفت که مراحل آن قانونی باشد؟ در نتیجه یک کمیته اصلی به نام «کمیته احیا ریسباف» با یکسری کارگروه‌ها از جمله ۲ کارگروه «واگذاری» و «ساماندهی» در زیرمجموعه معاونت عمرانی استانداری تشکیل گرفت. در کارگروه واگذاری، راه‌حل‌های متعدد از جمله ماده ۲۷ که واگذاری بنا در داخل استان را تسهیل می‌کرد، پیگیری شد و همین جا بود که تجربه مدیر کل میراث فرهنگی به کمک ما آمد. از آنجایی که هیچ گزارشی مبنی بر اینکه چگونه می‌خواهیم ریسباف را ساماندهی کنیم، وجود نداشت، از کارشناسان وزارتخانه خواسته شد برای تهیه «گزارش تصمیم» به اصفهان بیایند. این گزارش، طرح نهایی نیست بلکه یک طرح راهبردی است تا بر اساس آن بتوان برای ساماندهی ریسباف برنامه‌ریزی کرد. گزارش تصمیم از این جهت مهم است که بر اساس آن بدانیم در ریسباف ۷۴ هزار متر مربعی که بیش از ۵۰ هزار متر مربع ساختمان دارد و بسیاری از قسمت‌های آن در حال ریزش است، می‌خواهیم چه کار کنیم. از این رو بین ۶ تا ۱۰ هزار متر مربع برای موزه و بقیه قسمت‌ها برای کارهایی مثل مرکز تجارت جهانی صنایع دستی که وزارتخانه با سازمان جهانی گردشگری توافق کرده، در نظر گرفته شد تا به یک معنا، مجموعه‌ای کامل در موضوعات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این وسعت ۷۴ هزار متری ایجاد شود. طبق طرح راهبردی «گزارش تصمیم» وزارتخانه و اداره کل میراث فرهنگی که با همراهی کارشناسان رسمی دادگستری تدوین شد، کارخانه ریسباف می‌توانست به مدت ۳۷ سال به شهرداری واگذار شود؛ در عین حال بهره‌بردار موظف بود طبق برآوردهای به‌روز، معادل ۱۳۰۰۰ میلیارد ریال هزینه احیا کامل ریسباف و معادل آن ضمانت نامه رسمی ارائه کند. شهرداری اما بدلایل قانونی، امکان ارائه ضمانت‌نامه نداشت و پس از آن در جلسات کمیته مواد قانونی ۲۳ و حتی ۱۱ مطرح شد و به این ترتیب یک و ماه و نیم برای شیوه‌واگذاری ریسباف به شهرداری زمان از دست رفت.» **سوال: در زمان حاضر که قاعده واگذاری بناهای تاریخی از طریق صندوق احیاست؛ طبیعی است که ماده ۲۷ برای واگذاری بنا مطرح نباشد؛ با این‌حال بگویید چگونه توانستید برای مالکیت میراث فرهنگی بر ریسباف، سند تک برگ بگیرد؟** «زمان سه ساله ما در حال طی شدن بود، از این‌رو به دنبال راه‌حل دیگری رفتیم و کمیته تعیین تکلیف ریسباف که در اداره کل میراث فرهنگی استان مستقر بود و کارگروه زیرمجموعه این کمیته در استانداری اصفهان، سفت و سخت پیگیر ماجرا شد. عاقبت پس از برگزاری چندین جلسه و پیگیری‌های جدی معاون عمرانی استانداری و مدیرکل میراث استان، سند تک برگ با امضای مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان، براساس مصوبه دولت به نام اداره کل میراث فرهنگی اصفهان صادر شد. در حالی که در استان کمیته واگذاری همچنان در تلاش بود، با اقدام کمیته تعیین تکلیف و اخذ سند تک برگ، حالا یک راه‌حل میانه داشتیم و آن واگذاری از طریق صندوق احیا بود. با این وصف تا آن‌زمان یعنی شهریور گذشته، ۹ ماه از مهلت ۳ ساله گذشته بود؛ اما سند برای ما حکم محکمی بود؛ از این‌رو کرم‌زاده از وزارتخانه میراث فرهنگی درخواست کرد که با هماهنگی دولت، مهلت سه ساله احیا ریسباف، از زمان صدور سندِ مالکیت این کارخانه بنام میراث فرهنگی در نظر گرفته شود و خوشبختانه وزیر محترم جدید میراث فرهنگی هم با این خواسته موافقت کرد، لذا این یک برد بزرگ برای ما بود تا زمان از دست رفته را احیا کنیم. گذشته از همه این‌ها، گرفتن این سند، خطر احتمالی ابطال مصوبه هیات دولت را به صفر می‌رساند. به این ترتیب آن چالش‌ها و فرآیندهای قانونی که مانع پیشرفت کار بود با اخذ سند حل شد اما متاسفانه برخی، این اقدامات را نادیده گرفتند.» **سوال: موضوعی که برخی منتقدان مطرح می‌کنند، سپردن مرمت بخش‌هایی از ریسباف به یک شخص است؛ انتخاب این شخص بر چه مبنایی بوده؟** «یک پژوهشگر، طی بیست سال گذشته، یکسری پژوهش‌هایی انجام داده بود و بخشی از این پژوهش‌ها را به رایگان و بخشی دیگر از آن را باز به شرط اینکه هزینه‌اش خرج ریسباف شود، در اختیار ما گذاشت. وقتی پژوهش‌ها را رویت کردیم، متوجه شدیم درصد قابل‌توجهی از طرح نهایی که شهرداری قرار است بر اساس گزارش تصمیم تدوین کند، در این پژوهش آمده است. این پژوهش در کنار صرفه‌جویی مالی می‌توانست برای ما زمان بخرد؛ چرا باید این پژوهش را نادیده می‌گرفتیم؟ پژوهشگری کار پژوهشی انجام داده است و این پژوهش در کنار صرفه مالی برای دولت، می‌تواند زمان را برای ما کوتاه‌تر کند. این چه مشکلی دارد که برخی بر آن خرده می‌گیرند؟» **سوال: در رابطه با مرمتی که اخیرا در بخش‌هایی از ریسباف آغاز کردید، بگویید.** «طرح مرمت بهداری کارخانه ریسباف با تصویب و نظارت شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی استان در حال اجر است و می‌توانیم اسناد آن را در اختیارتان بگذاریم. ماجرا این است که وزارتخانه ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار به‌صورت نقد و اسناد خزانه برای طرح موزه منطقه‌ای به اداره کل میراث فرهنگی استان داد، ۲۰ میلیارد این پول، نقدی و ۸۰ میلیارد آن هم اوراق و غیر نقدی بود لذا تصمیم گرفتیم هم، زمان را از دست ندهیم و هم با این پول از کل ۵۰ هزار متر مربع ساختمان ریسباف، ۶۰۰ متر مربع آن را احیا و آن را تبدیل به قلب فرماندهی و مدیریت موزه منطقه‌ای کنیم و بعدا در صورت نیاز تحویل بهره‌بردار دهیم.» **سوال: چگونه به این نتیجه رسیده شده است که بخش الحاقی به ساختمان اداری که گویا ۵۰ ساله هم بوده، باید برداشته شود؟ منطق این کار چه بوده است؟** «مجموعه ساختمان اداری ریسباف دارای یک حیاط مرکزی و ۲ دیوار حائل در دو سمت شرقی و غربی است که یکی به سمت چهارباغ و دیگری به سمت ورودی سالن‌های کارخانه قرار داشته و این بخش را از محوطه اصلی کارخانه جدا می‌کرده. در در اواخر دهه ۵۰، دیوار ضلع شرقی را تخریب و سه اتاق به‌صورت موقت به قسمت اداری اضافه کرده بودند که نیروها در آن مستقر شوند. با توجه به لزوم احیا ریسباف، با تخریب این اتاق‌های جدید و موقت، توانستیم دیوار قدیمی را احیا کنیم. جالب اینکه بعد از تخریب اتاق‌ها، پایه‌های دیوار قدیمی پیدا و ساختار حیاط مرکزی بخش اداری، تازه مشخص شد. از طرف دیگر در دهه‌های گذشته، نزدیک به ۷۰ درصد سقف ساختمان بهداری و شیرخوارگاه ریسباف ریخته بود. سقف نداشت، چون بیش از ۲۰ سال به حال خود رها شده بود؛ به‌شکل که حتی از کف ساختمان درخت روییده بود. با این وصف، باقیمانده سقف بهداری در اقدامی دیگر به‌طور کامل جمع و تمام چوب‌های آن را در سالن مجاور جمع‌آوری شد تا در معرض باد و باران نباشند. در هنگام اجرای دوباره عملیات سقف، چوب‌های سالم مجدداً استفاده و چوب‌های پوسیده جایگزین می‌شوند. همچنین بخش‌هایی هم که از آهن و چوب است در صورت نیاز برای استحکام‌بخشی بهتر، کلاف‌بندی می‌شوند که این امر تحت نظارت شورای فنی اداره کل پیش می‌رود. این بنای ۶۰۰ متری قرار است مرکز فرماندهی و مدیریت موزه منطقه‌ای شود و در صورت لزوم به بهره‌بردار تحویل داده می‌شود چون نقش میراث فرهنگی نظارت عالیه است. جای تعجب است که چرا زمانی که ریسباف در حال ویرانی بود، کسی به دادش نمی‌رسید اما حالا که با همین اعتبار اندک و زمان محدودی که در اختیار است، قصد احیا گوشه‌ای از این بنای عظیم را داریم، برخی سخن از تخریب و مواردی از این‌دست می‌زنند!» **سوال: به نظر می‌رسد فقط شمارش معکوس سه سال فرصت برای احیا ریسباف را می‌شنوید؛ کار سختی است اما پروژه هم حساس است.** «بی‌شک کمبود زمان داریم و تمام کسانی هم که در دولت سیزدهم چنین توافق‌نامه‌ای را امضا کرده‌اند، به هر دلیلی حالا دیگر نیستند. باید برای ۷۴ هزار مترمربعی بنای کارخانه، طرح نجات داشته باشیم. اگر حس نیت وجود دارد، زمان آن است که دور یک میز بنشینیم و دوستانه فکرهایمان را روی هم بریزیم تا ریسباف اصفهان را نجات دهیم وگرنه زمان از دست خواهد رفت. **سوال: چرا شهرداری برای احیا ریسباف انتخاب شده است؟ چه تضمینی برای آسیب‌ندیدن ریسباف وجود دارد؛ تجربه سال‌های دور مانند مرمت پله‌های پل خواجو چندان خوشایند نیست.** «صلاح استان و شهر این نیست که ریسباف صرفا به کسانی که فقط سرمایه‌گذاری می‌کنند داده شود. با توجه به اینکه این مجموعه یک بنای عظیم و فاخر محسوب می‌شود، شایسته است که توسط یک نهاد دولتی که امکانات مالی هم دارد احیا و اداره شود. بی‌شک سرمایه‌گذاران بخش خصوصی هم وجود دارند که امتحانشان را در سطح استان و شهر به‌خوبی پس داده‌اند اما ریسباف یک مجموعه فاخر است که نباید به آن نگاه مالی صرف داشت. بحث بر سر این است که وقتی زمان ۳۷ سال واگذاری قرار باشد از همین فردا شروع شود، بهره‌بردار نباید با نگرانی به دنبال برگشت سرمایه‌اش باشد چراکه این امر می‌تواند در کیفیت کار اثر بگذارد. به همین دلیل هم نظر مدیریت استان این بود که شهرداری پا به میدان بگذارد لذا از شهرداری درخواست کردیم بدون دغدغه اما با سرعت بدنبال تهیه طرح احیا باشند. شهرداری هم گروهی از طراحان زبده که پیشکسوتان میراث فرهنگی در سطح ملی، در آن عضو هستند را به کمیته احیا ریسباف که زیر نظر استانداری تشکیل شده است، معرفی کرده و از آن‌ها خواسته شده است طرحشان را به سرعت تدوین و درصورت نیاز برای صرفه‌جویی در زمان، از پژوهش‌های موجود که در اختیار ما قرار گرفته است، استفاده کنند. معتقدیم، با حضور شهرداری به‌عنوان یک نهاد دولتی و عام‌المنفعت می‌توان، نظارت بهتری داشت. در واقع آنچه اهمیت دارد این است که نهاد میراث فرهنگی باید آنقدر نظارتش قوی باشد که شهرداری وظایف قانونی‌اش را در این مجموعه عظیم بدرستی به سرانجام برساند و خاطره نیکی از این نسل برای نسل‌های بعدی باقی بماند.» — **اخبار مرتبط:** – **سند کارخانه تاریخی «ریسباف» به نام اداره کل میراث فرهنگی اصفهان صادر شد** – **بخش تخریب شده در کارخانه تاریخی ریسباف، فاقد ارزش است** – **بنای تاریخی «ریسباف» اصفهان به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود** – **شلاق تخریب بر ریسباف در کشاکش تملک نهادها** – **وضعیت بنای تاریخی «کارخانه ریسباف » اصفهان نگران‌کننده است** – **ریسباف اصفهان، آغاز احیای میراث صنعتی ایران** – **قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی: تصویر ایران بدون اصفهان قابل تصور نیست** — **بیشتر بخوانید:** برای مشاهده اخبار و مقالات مرتبط، می‌توانید به [آرشیو ایرنا](https://www.irna.ir/archive) مراجعه کنید. **توجه:** نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است. منبع خبری : https://www.irna.ir/news/85623579/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D8%B9%DA%A9%D9%88%D8%B3-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7