گردشگری مازندران گروگان خانه دومی‌ها
مازندران، به عنوان یکی از استان‌های گردشگری برجسته ایران، با چالش‌های جدی ناشی از گسترش خانه‌های دوم مواجه است. این خانه‌های دوم که عمدتاً توسط خانواده‌های خوش‌نشین برای استفاده سالانه چند روزه ساخته می‌شوند، تأثیرات منفی قابل توجهی بر ساختار اقتصادی و زیست‌محیطی منطقه داشته‌اند. افزایش تعداد گردشگری مازندران گروگان خانه دومی‌ها نه تنها باعث تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و تخریب باغ‌ها و مزارع شده است، بلکه فشار زیادی بر منابع طبیعی و زیرساخت‌های استان وارد آورده است. به علاوه، کمبود نظارت کافی بر ساخت و سازها منجر به پیدایش هزاران ویلا غیرمجاز در نواحی پیرامونی شده که این امر به نوبه خود، توانایی استان در جذب گردشگران با کیفیت را کاهش داده است. کارشناسان معتقدند که برای حفظ و توسعه پایدار گردشگری مازندران، نیازمند اتخاذ سیاست‌های مدیریتی دقیق و جلوگیری از احداث بناهای غیرمجاز می‌باشد. با تمرکز بر گردشگری مازندران گروگان خانه دومی‌ها و ارائه الگوهای صحیح ساخت و ساز، می‌توان این استان را از خطرات زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از خوش‌نشینی‌ها نجات داد و همچنان جایگاه خود را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری محبوب حفظ نمود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد خدمات ایران چارتر و رزرو بلیط خود می‌توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۹۱۱۹۰ تماس بگیرید و یا از طریق ایمیل info@irancharter.ir با ما در ارتباط باشید.
نکته: ایران چارتر خدمات مربوط به انتخاب صندلی و یا تخفیف در بلیط را ارائه نمی‌دهد.
گردشگری مازندران گروگان خانه دومی‌ها
تأثیرات منفی خانه دومی‌ها بر گردشگری مازندران
خانه‌های دومی در مازندران، به عنوان نمادی از خوش‌نشینی و رفاه، به تدریج تبدیل به عاملی مضر برای صنعت گردشگری این منطقه شده‌اند. افزایش تعداد این خانه‌ها باعث کاهش فضای طبیعی و تخریب محیط زیست شده است که در نهایت کیفیت گردشگری را تحت تأثیر قرار داده است. تبدیل اراضی کشاورزی به مناطق اقامتی، نه تنها منابع طبیعی را محدود می‌کند بلکه تنوع زیستی را نیز تهدید می‌نماید. این تغییرات نه تنها برای زیست‌مندان منطقه، بلکه برای گردشگران نیز کم‌ارزش شده و اعتقاد به بازگشت به طبیعت را تضعیف می‌کند.
تغییرات کاربری زمین‌های کشاورزی به خانه دومی‌ها در مازندران
یکی از اصلی‌ترین مشکلات مرتبط با خانه‌های دومی در مازندران، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به سمت ساخت و سازهای اقامتی غیرمجاز است. این تغییرات باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش وابستگی اقتصادی منطقه به حوزه املاک و مستغلات شده‌اند. از سوی دیگر، این روند منجر به تخریب باغ‌ها و مزارع سنتی شده و از میراث فرهنگی و تاریخی مازندران نیز کاسته است. کاهش فعالیت‌های کشاورزی نه تنها اقتصاد محلی را تحت تأثیر قرار داده بلکه امنیت غذایی منطقه را نیز به خطر انداخته است.
فشار منابع طبیعی به دلیل گسترش خانه دومی‌ها در مازندران
گسترش خانه‌های دومی در مازندران منجر به افزایش مصرف منابع طبیعی مانند آب و برق شده است. استفاده زیاد از این منابع در نواحی مسکونی غیرمجاز باعث ایجاد ناترازی‌های زیست‌محیطی و کاهش دسترسی به منابع برای ساکنان محلی شده است. این فشار اضافی بر زیرساخت‌های منطقه، موجب کاهش کیفیت زندگی و افزایش هزینه‌های بهره‌برداری از منابع طبیعی می‌گردد. علاوه بر این، عدم مدیریت مناسب منابع منجر به افزایش آلودگی‌ها و کاهش کیفیت هوا در مناطق تحت تأثیر شده است.
نقص نظارت بر ساخت و سازهای غیرمجاز در مازندران
یکی از عوامل اصلی ایجاد بحران خانه‌های دومی در مازندران، کمبود نظارت کافی بر فرآیند ساخت و سازها است. نبود مقررات سختگیرانه و اجرای ناقص قوانین منجر به ساخت ویلاهای غیرمجاز شده است که بدون رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی ساخته می‌شوند. این ویلاها نه تنها خطرات زیست‌محیطی را افزایش می‌دهند بلکه بازدیدکنندگان را از تجربه گردشگری با کیفیت دور می‌کنند. نبود کنترل از پیش تأثیرات منفی این خانه‌ها بر محیط زیست و جامعه محلی را تقویت می‌کند.
تأثیر خانه دومی‌ها بر ساختار اقتصادی مازندران
ساخت و سازهای غیرمجاز خانه‌های دومی تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار اقتصادی مازندران داشته‌اند. این امر باعث افزایش قیمت املاک و مستغلات شده و دسترسی مردم محلی به زمین‌های کشاورزی و مسکونی را محدود کرده است. وابستگی اقتصادی به حوزه املاک و مستغلات نه تنها تنوع اقتصادی منطقه را کاهش داده بلکه امکان توسعه پایدار را نیز محدود کرده است. به علاوه، ورود سرمایه‌های خارجی به این حوزه می‌تواند منجر به افزایش نابرابری‌ها و کاهش فرصت‌های شغلی برای ساکنان محلی شود.
راهکارهای مدیریتی برای مقابله با بحران خانه دومی‌ها در مازندران
برای مقابله با چالش‌های ناشی از گسترش خانه‌های دومی، نیازمند اتخاذ سیاست‌های مدیریتی دقیق و جامع هستیم. این راهکارها باید شامل قوانین سختگیرانه‌تر در خصوص ساخت و ساز، افزایش نظارت و کنترل بر فرآیندهای اجرایی و ارائه مشوق‌های اقتصادی برای حفظ و توسعه مناطق کشاورزی باشند. همچنین، آموزش و آگاهی‌بخشی به مقامات محلی و ساکنان منطقه در خصوص اهمیت حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همکاری بین نهادهای دولتی و خصوصی نیز می‌تواند در اجرای مؤثر این راهکارها نقش کلیدی ایفا کند.
نمونه‌های موفق مدیریت خانه دومی‌ها در مناطق دیگر
برخی مناطق دیگر ایران توانسته‌اند با اتخاذ سیاست‌های مدیریتی مؤثر، بحران خانه‌های دومی را کاهش دهند. به عنوان مثال، در برخی استان‌ها با ایجاد مناطق حفاظت‌شده و ارائه تسهیلات مالی به خانواده‌های محلی برای حفظ زمین‌های کشاورزی، توانسته‌اند از تبدیل گسترده زمین‌ها به خانه‌های اقامتی جلوگیری نمایند. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای قوانین مناسب، می‌توان تاثیرات منفی خانه‌های دومی را کاهش داد و به توسعه پایدار گردشگری دست یافت.
تأثیر اجتماعی خانه دومی‌ها بر جوامع محلی مازندران
گسترش خانه‌های دومی تأثیرات اجتماعی قابل توجهی بر جوامع محلی مازندران داشته است. حضور موقت گردشگران در این مناطق باعث ایجاد تنش‌ها بین ساکنین دائم و مسافران شده و در برخی موارد منجر به افزایش جرائم و ناهنجاری‌های اجتماعی شده است. علاوه بر این، تغییر در نحوه زندگی و تعاملات اجتماعی جوامع محلی می‌تواند منجر به از دست رفتن ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگی شود. این تأثیرات اجتماعی نیازمند دقت و توجه ویژه از سوی مقامات محلی و سازمان‌های گردشگری است.
اهمیت حفظ تنوع زیستی در مواجهه با چالش‌های خانه دومی‌ها در مازندران
حفظ تنوع زیستی از اهمیت بالایی در پایداری محیط زیست مازندران برخوردار است. چالش‌های ناشی از گسترش خانه‌های دومی، مانند تخریب جنگل‌ها و کاهش فضای سبز، تهدیداتی جدی برای تنوع زیستی منطقه ایجاد کرده‌اند. کاهش تعداد گونه‌های گیاهی و جانوری و تهدید زیستگاه‌های طبیعی، نه تنها به کاهش کیفیت زندگی انسان‌ها، بلکه به نابودی اکوسیستم‌های طبیعی نیز منجر شده است. بنابراین، حفظ تنوع زیستی و اجرای برنامه‌های حفاظتی و ترمیمی، از اولویت‌های بالایی در مدیریت بحران خانه‌های دومی است.
اهمیت گردشگری پایدار در مازندران
گردشگری پایدار به عنوان یک راهکار مؤثر برای مقابله با بحران خانه‌های دومی، نقش کلیدی ایفا می‌کند. پیاده‌سازی اصول گردشگری پایدار، شامل حفظ محیط زیست، احترام به فرهنگ و سنت‌های محلی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی منصفانه برای جامعه محلی، می‌تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند. با تاکید بر گردشگری مسئولانه و ارائه امکانات مناسب برای گردشگران، می‌توان از تخریب‌های زیست‌محیطی جلوگیری کرده و گردشگری را به یک منبع درآمد پایدار تبدیل نمود. آموزش گردشگران به اهمیت حفظ محیط زیست و مشارکت آنها در فعالیت‌های حفاظتی نیز از دیگر اقدامات مؤثر در این زمینه است.
گردشگری مازندران
سوالات متداول
- خانه دومی‌ها چیست و چه تأثیری بر گردشگری مازندران دارند؟
- خانه دومی‌ها ویلاها یا مسکن‌های غیررسمی هستند که خانواده‌های خوش‌نشین برای استفاده سالانه چند روزه خود در مناطق زیبای مازندران ساخته‌اند. این خانه‌ها با تغییر کاربری اراضی باغی و کشاورزی به شهرک‌های اقامتی، باعث کاهش جذابیت طبیعی و گردشگری استان شده‌اند.
- چه تاریخی ساخت و ساز خانه دومی‌ها در مازندران آغاز شده است؟
- ساخت و ساز خانه دومی‌ها در مازندران بیش از یک دهه قدمت دارد و از دهه ۹۰ به طور فعال آغاز شده است.
- چگونه خانه دومی‌ها باعث ناپایداری‌های زیست محیطی می‌شوند؟
- ساخت و سازهای غیرمجاز خارج از حریم شهری منجر به تخریب اراضی کشاورزی، تغییر کاربری زمین، آلودگی آب و هوا، و افزایش پسماند شده است که همه این‌ها به ناپایداری‌های زیست محیطی در مازندران دامن زده‌اند.
- میزان خانه دومی‌های غیرمجاز در مازندران چقدر است؟
- با وجود نبود آمار دقیق، در شهرستان کلاردشت تنها حدود هزار هکتار از اراضی باغی و زراعی با ساخت خانه دومی تخریب شده است و نصف آن به ویلاها تبدیل شده است.
- خانه دومی‌ها چگونه به ناهنجاری‌های اجتماعی در مازندران منجر می‌شوند؟
- وجود تعداد زیادی خانه دومی باعث ایجاد ترافیک، افزایش مصرف منابع طبیعی، بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی ساکنان بومی شده است.
- مشکلات اصلی ناشی از گسترش خانه دومی‌ها در انرژی‌ها چیست؟
- گسترش خانه دومی‌ها منجر به ناهنجاری‌های انرژی برق، گاز و آب شده است، زیرا این واحدها به صورت غیرمجاز و بدون برنامه‌ریزی مناسب به شبکه‌های انرژی متصل می‌شوند.
- تاثیر خانه دیمی‌ها بر بخش کشاورزی مازندران چگونه است؟
- ساخت خانه دومی‌ها باعث تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به ویلاها شده و باعث کاهش تعداد بهره‌برداران کشاورزی و فروش زمین‌های کشاورزی به قیمت بالاتر شده است.
- چرا بیش از ۹۰ درصد گردشگران در اقامتگاههای غیر رسمی اقامت می‌یابند؟
- محدودیت در تعداد اقامتگاههای رسمی ایران چارتر ، کیفیت پایین خدمات دهی و نگاه سنتی متولیان این بخش باعث می‌شود بیش از ۹۰ درصد گردشگران به اقامتگاههای غیر رسمی روی آورند.
- خانه‌های استیجاری چه تاثیری بر صنعت گردشگری مازندران دارند؟
- خانه‌های استیجاری مانند ویلاها باعث می‌شوند گردشگران به جای استفاده از اقامتگاههای رسمی Irancharter.ir ، در خانه‌های غیرمجاز اقامت کنند که این امر به کاهش درآمد رسمی صنعت گردشگری و افزایش مشکلات مدیریتی منجر می‌شود.
- چه تفاوتی بین خانه‌های دیمی‌ها در ایران و کشورهای توسعه یافته وجود دارد؟
- در کشورهای توسعه یافته، اقامتگاههای غیررسمی تحت نظارت‌های بهداشتی و امنیتی هستند و نقش فرهنگی دارند، در حالی که در مازندران خانه‌های دیمی غیرمجاز بوده و هیچ نظارت بهداشتی و امنیتی بر آنها وجود ندارد.
- مدیریت اقامتگاههای غیر رسمی در مازندران چگونه است؟
- مدیریت اقامتگاههای غیر رسمی در مازندران هنوز به طور کامل انجام نشده است و این امر باعث شده تا هیچ نظارتی بر بهداشت، امنیت و سایر جنبه‌های آنها وجود نداشته باشد.
- سقف‌های رنگی در مازندران به چه مشکل مرتبط است؟
- سقف‌های رنگی نماد خانه‌های دیمی غیرمجاز هستند که نشان از نابسامانی در مدیریت گردشگری و تاثیرات منفی ساخت و سازهای غیرمجاز بر محیط زیست و اجتماعی مازندران دارد.
- آمارهای رسمی نشان می‌دهد که خانه‌های دوم چقدر افزایش یافته‌اند؟
- طبق سرشماری‌های انجام شده، تعداد خانه‌های دوم در مازندران از حدود ۲۱ هزار واحد در سال ۱۳۸۵ به بیش از ۱۰۲ هزار واحد در سال ۱۳۹۵ رسیده است که نشان‌دهنده افزایش چشمگیر این پدیده است.
- چگونه ساخت و ساز خانه‌های دوم در روستاها بر مازندران تاثیر گذاشته است؟
- ساخت و ساز خانه‌های دوم در روستاها باعث کاهش مسکن روستایی، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و افزایش فشار بر منابع طبیعی شده است.
- چه اقداماتی برای جلوگیری از توسعه غیرمجاز خانه‌های دوم پیشنهاد شده است؟
- پیشنهاد شده است که با شناخت توانمندی‌های منطقه، ارائه الگوهای صحیح ساخت و ساز، جلوگیری از احداث بناهای غیرمجاز و برنامه‌ریزی دقیق برای جذب گردشگران، از آسیب جدی به مازندران جلوگیری شود.
- تاثیر خانه دیمی‌ها بر منابع آب و گاز در مازندران چیست؟
- گسترش خانه دیمی‌ها باعث ناهنجاری‌های انرژی برق، گاز و آب شده است، زیرا این واحدها به صورت غیرمجاز مصرف بالایی از این منابع دارند که به عدم توازن و افزایش فشار بر زیرساخت‌ها منجر شده است.
- پدیده سقف‌های رنگی چگونه به مشکلات زیست محیطی کمک کرده است؟
- سقف‌های رنگی نشانگر خانه‌های دیمی غیرمجاز هستند که ساخت آنها بدون رعایت مقررات زیست محیطی انجام شده و منجر به تخریب طبیعت، آلودگی و تغییر فضای طبیعی مازندران شده است.
- چگونه خانه‌های دوم باعث کاهش بهره‌برداران کشاورزی شده‌اند؟
- با افزایش قیمت زمین‌های کشاورزی و تبدیل آنها به ویلاها، بسیاری از بهره‌برداران کشاورزی زمین‌های خود را به فروش رسانده و از بخش کشاورزی استان خارج شده‌اند.
- آیا ایران چارتر می‌تواند در این زمینه خدماتی ارائه دهد؟
- متاسفانه ایران چارتر در زمینه ساخت و ساز و اقامتگاههای غیر رسمی، خدماتی ارائه نمی‌دهد. برای اطلاعات بیشتر در خصوص خدمات ایران چارتر، می‌توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۹۱۱۹۰ تماس گرفته یا به آدرس info@irancharter.ir ایمیل ارسال کنید.
۱۳ آذر ۱۴۰۳، ۱۰:۳۴ کد خبر: ۸۵۶۷۸۴۸۰ **گردشگری مازندران گروگان خانه دومی‌ها**
ساری-ایرنا- سابقه و قدمت ساماندهی مراکز اقامتی غیر رسمی و خانه دومی‌ها در مازندران به بیش از یک دهه می رسد و در این سال‌ها روند کُند اجرای آن باعث شد تا کم کم اجرای این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد تا جایی که رئیس سازمان برنامه ریزی مازندران در نخستین نشست با استاندار جدید، عامل اصلی ناترازی های انرژی برق، گاز و آب و تداوم معضل پسماند در استان را ناشی از واحدهای خوش نشینی اعلام کرد. به گزارش ایرنا، بررسی های سه دهه اخیر نشان می دهد که به علت عدم نظارت کافی بر روند ساخت و سازها و پیدایش هزاران ویلا یا به عبارتی ساخت خانه دوم برای خانواده های خوش نشین با هدف استفاده سالانه چند روزه سبب شده تا بخش وسیعی از اراضی شهر و نواحی پیرامونی مازندران دستخوش تغییرات شود و در نتیجه با تغییر بخش عمده ای از باغ ها و مزارع کشاورزی و تبدیل آن به شهرک های اقامتی و تفریحی، مازندران رفته رفته از حالت طبیعی و گردشگری خارج شود. اگرچه آمار دقیق و روشنی از بناهای غیرمجاز در قالب خانه دوم خانواده های خوش نشین در مازندران وجود ندارد اما فقط در یک شهرستان یعنی در کلاردشت بنا به گفته مسئولان امر از سطح هزار هکتار از اراضی باغی و زراعی، حدود ۵۰۰ هکتار آن در سال های گذشته تخریب و قطعه بندی شده است. کارشناسان و صاحب نظران معتقدند با ساخت وسازهای غیرمجاز در خارج از محدوده شهری و حریم شهر و روستاها به بهانه فعالیت و رونق صنعت گردشگری علاوه بر ایجاد ناپایداری در عرصه های مختلف زیست محیطی و دیگر بخش ها، نه تنها عامل تهدید کننده برای گردشگری بلکه در آینده این منطقه دچار ناهنجاری‌های اجتماعی زیاد خواهد شد. این کارشناسان تاکید دارند باید با شناخت توانمندی های منطقه در عرصه های مختلف و ارائه الگو های صحیح از ساخت و سازها و جلوگیری از احداث بناهای غیرمجاز، همچنین برنامه ریزی صحیح در جهت جذب گردشگران در شاخه های مختلف گردشگری بتوان منطقه را از آسیب جدی نجات داد.
مصایب «خانه دوم» در مازندران
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی مازندران در نخستین نشست با استاندار جدید این خطه از شمال کشور، عامل اصلی ناترازی های انرژی برق، گاز و آب و تداوم معضل پسماند در استان را ناشی از گسترش خانه دومی‌ها عنوان کرد. فرج الله فتح الله پور روز گذشته دوشنبه در نشست فرمانداران با مهدی یونسی رستمی استاندار جدید مازندران با اظهار این که مهم‌ترین دلیل ناکارآمدی ساختار اقتصادی استان وابستگی به حوزه املاک و مستغلات است، توضیح داد: واقعیت مشکلات اصلی بی رونقی صنعت بی‌نظیر بخش گردشگری استان، گسترش و توسعه خانه دومی ها است. وی با بیان این که با هجوم خانه دومی ها تغییر کاربری‌های غیر مجاز زمین های کشاورزی و تجاوز و تصرف به عرصه های ملی در استان زیاد شده است، ادامه داد: این امر سبب شد تا ظرفیت های گردشگری به درستی استفاده نمی شود. رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی مازندران با تاکید بر این نکته که پایین بودن ضریب استفاده از ظرفیت های گردشگری نشان دهنده این مشکلات است، گفت: مصداق بارز این مشکلات کاهش آمار بهره برداران بخش کشاورزی استان است. فتح الله پور ادامه داد: در سال ۱۳۹۳، سه هزار و ۲۲۲ هزار بهره بردار کشاورزی به ثبت رسیده است اما در بازدید های میدانی بسیاری از بهره برداران با فروش زمین های کشاورزی از این بخش خارج شدند، چراکه زمین های آنان با قیمت چندین برابری نسبت به درآمد کشاورزی، به ویلاها تبدیل شد و در واقع شاهد گسترش خوش نشین ها در استان هستیم.
بحران در بحران
در کنار خوش نشین ها، ویلاهای اجاره ای هم بر صنعت گردشگری مازندران چنبره انداختند چراکه مازندران استانی مسافر خیز است و در شرایط عادی سالانه از افزون بر ۹۰ میلیون نفر شب گردشگر پذیرایی می کند. طبق آمارها بیش از ۹۰ درصد این مسافران در اقامتگاه های رسمی اسکان نمی یابند و اقامتگاههای غیر رسمی محل اسکان و استقرار آنان در مدت زمان اقامتشان در این استان است. محدودیت اقامتگاه های رسمی، کیفیت نامناسب خدمات دهی و نگاه سنتی متولیان این بخش را می توان از جمله عواملی نام برد که گرایش غالب مسافران به سمت اسکان و اقامت در مراکز اقامتی غیر رسمی بکشاند. البته اگر از زاویه دیگر و با دید منصفانه به این مساله نگاه کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که همین خانه های استیجاری در قالب ویلا و آپارتمان طی دهه های اخیر توانستند کمبود اقامتگاه های رسمی را پوشش دهند. به اعتقاد کارشناسان جهانگردی هم اینگونه فضاهای اقامتی ارزان قیمت با قابلیت دسترسی آسان در کشورهای توسعه یافته دارای صنعت گردشگری هم فعال است و یکی از جذاب ترین شیوه های اقامتی گردشگران محسوب می شود، اما آنچه که این اقامتگاه ها را در مازندران متمایز می کند، غیرمجاز بودنشان است که سبب می شود تا هیچ نظارتی به لحاظ بهداشتی و امنیتی و دیگر جنبه ها بر روی آنها وجود نداشته باشد و برخلاف مشابه خارجی، کارکرد فرهنگی هم نداشته باشد. ساماندهی اقامتگاه های غیر رسمی که بیشتر با عنوان خانه های مسافر در میان عامه مردم شناخته شده است از دهه ۹۰ در مازندران کلید خورده است و همچون حلقه اقامتگاه های رسمی مانند هتل ها و متل ها با اقامتگاه های بومگردی، ولی در حال حاضر روند ساماندهی آنچنان باید و شاید محقق نشده است. علاوه بر این موضوعات حضور افراد متعدد با تابلوهای رنگ و رو رفته و بی قواره در حاشیه جاده ها و خیابان ها چهره شهرها و روستاهای گردشگرپذیر مازندران را بی قیافه کرده است؛ چهره ای بر خلاف ادعا و نمایش ویلاهای لوکس و به قول خودشان ” اقامت بی دردسر “، نشان از نابسامانی عمیق در گردشگری و فقدان مدیریت درست دارد.
پدیده سقف‌های رنگی در مازندران
از سوی دیگر باید به این سوال پاسخ داد که گردشگری بی‌برنامه و ناسازگار با شرایط و ضوابط منطقه میزبان می‌تواند بر محیط زیست و جامعه آن منطقه تأثیر بگذارد؟ پاسخ این پرسش طی سال‌های اخیر به شیوه‌های گوناگون برای ساکنان بسیاری از مناطق مازندران به طور عملی مشخص شده است. یکی از وجوه آن هم پدیده خانه‌های دوم و سقف‌های رنگی است. چالش‌های محیط زیستی مازندران آن‌قدر پرتعداد هستند که اگر قرار باشد هر کدام از آنها را به شکلی تفصیلی مورد بررسی قرار داد می‌توان صدها صفحه پژوهش در ارتباط با هر کدام از این چالش‌ها تهیه کرد. پسماند، شیرابه‌ها، آلودگی آب و خاک، آلودگی هوا، صید و شکار، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و منابع طبیعی، زمین‌خواری و کوه‌خواری و موارد مشابه برخی از این چالش‌ها هستند که هر کدام ابعاد و زوایای متعددی دارند. به این چالش‌ها دست‌کم یک پدیده و چالش مهم دیگر نیز می‌توان افزود و آن هم پدیده سقف‌های رنگی یا خانه‌های دوم. پیشرفت ناموزون و بدون برنامه گردشگری در مازندران و تبدیل شدن گردشگری به خوش‌نشینی طی دو دهه اخیر سبب شد که بخش مهمی از محیط زیست این استان تحت فشار ساخت‌وسازهای خارج از ضابطه قرار بگیرد. ساخت‌وسازهایی که سال‌هاست برای مقابله با آنها تأکیدهای تکراری مستمری دیده و شنیده می‌شود. اما به نظر می‌رسد آن‌قدر در مازندران ریشه دوانده که به این سادگی‌ها امکان مقابله با آن وجود ندارد. مهم‌تر این‌که خروجی سال‌ها کم‌توجهی به این ساخت‌وسازها و اشتهای تمام نشدنی خوش‌نشینان به مالکیت زمین و ویلا در مناطق مختلف مازندران سبب شد چندصدهزار واحد خوش‌نشینی در این استان طی حدود دو دهه اخیر ساخته شود. هفته محیط زیست معمولا بهانه‌ای است تا نگاهی به مشکلات محیط زیستی و مطالبات این حوزه انجام شود. اما در بین سرفصل‌های مرتبط با این هفته معمولا به ساخت‌وسازها به عنوان یکی از چالش‌های حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کمتر توجه می‌شود. در حالی که مشاهدات و آمار و ارقام نشان می‌دهند این پدیده که از نگاه برخی افراد اتفاقی درآمدزا برای مازندران است، سهم بسزایی در بروز چالش‌های محیط زیستی و البته مسائل اجتماعی و اقتصادی دارد.
آمارها چه می‌گویند؟
هر چند که مشاهدات میدانی به طور کامل وضعیت تخریب محیط زیست به دلیل افزایش تقاضا برای ساخت و ساز را نشان می‌دهند، اما طبیعتا اعداد و ارقام آماری مانند همیشه به درک بهتر وضعیت کمک می‌کنند. درباره آمار خانه‌های دوم در مازندران اگر مروری بر داده‌های مرکز آمار ایران داشته باشیم درمی‌یابیم که روند افزایش تعداد این واحدهای خوش‌نشینی در این استان طی دو دهه اخیر چگونه افزایشی شد و با چه سرعتی پیش رفت. به استناد داده‌های ثبت شده در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، مازندران در آن سال ۲۱ هزار و ۳۷ واحد مسکونی خالی داشت. تعداد واحدهای مسکونی خالی مازندران در سال ۱۳۹۰ طبق سرشماری انجام شده در آن سال بیش از سه برابر نسبت به سال ۱۳۸۵ رشد داشت و از مرز ۷۰ هزار واحد عبور کرد. قابل توجه‌تر این‌که مسیر افزایشی ساخت این واحدها در مازندران سال به سال پرسرعت‌تر شد و طبق سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵ تعداد خانه‌های خالی مازندران با افزایش ۴۶ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۰، به ۱۰۲ هزار واحد مسکونی رسید. یعنی طی یک دهه -۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵- تعداد خانه‌های خالی مازندران حدود پنج برابر افزایش یافت. این در حالی است که رشد تعداد خانه‌های خالی کل کشور در این بازه زمانی تقریبا چهار برابر بود. یعنی از ۴۳۳ هزار و ۵۶۹ واحد در سال ۱۳۸۵ به ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار و ۶۰۷ واحد در سال ۱۳۹۵ رسید. از سوی دیگر آمارها از رشد ۵۱ درصدی تعداد کل واحدهای مسکونی در مازندران طی بازه ۱۰ ساله ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ خبر می‌دهند. این در حالی است که رشد جمعیت این استان در این بازه زمانی حدود ۱۲ درصد ثبت شده است. همه این اعداد و ارقام نشان می‌دهند که در این استان فراتر از نیاز ساکنان بومی ساخت‌وساز در حال انجام است. ساخت‌وسازی که عمدتا به خوش‌نشینان تعلق دارد یا نهایتا توسط برخی بومیان برای فروختن به خوش‌نشینان انجام می‌شوند. طبیعتا در استانی که کمبود زمین یکی از محدودیت‌های اجرای پروژه‌های عمرانی به حساب می‌آید، این حجم از ساخت و ساز طبیعتا از مساحت شالیزارها و منابع طبیعی می‌کاهد.
روستاها هدف اصلی ساخت خانه‌های دوم
همین آمارهای رسمی یک نکته مهم دیگر را نیز درباره این ساخت‌وسازها نیز نشان می‌دهند؛ شتاب ساخت خانه‌های دوم در روستاها. میانگین تعداد مسکن روستایی در مازندران حدود ۴۳ درصد است که نزدیک به ۲۰ درصد بیشتر از میانگین کشوری است. البته این فاصله آماری به دلیل جمعیت ساکن روستاهای مازندران تا حدودی عادی است. اما نکته مهم آن‌جا به نظر می‌آید که رشد مسکن روستایی در مازندران طی یک بازه زمانی پنج ساله نسبت به رشد مسکن روستایی در کشور به شکل چشمگیری بیشتر است. ساخت مسکن روستایی در بازه پنج ساله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ برای مازندران ۱۱ درصد بود، در حالی که همین شاخص برای میانگین کشوری در همین بازه پنج ساله چهار درصد ثبت شده است. این داده‌های آماری با توجه به ۱۰ ساله شدن سرشماری نفوس و مسکن در کشور، از سال ۱۳۹۵ به بعد این داده‌ها به روز نشد. اما تردیدی نیست که همه این داده‌ها بویژه برای مازندران طی ۶ سال اخیر به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. مشاهدات عینی و میدانی هم این نکته را تایید می‌کنند که ساخت خانه‌های خوش‌نشینی به عنوان خانه‌های دوم که یکی از نمادها و نشانه‌های برجسته‌اشان طی یکی دو دهه اخیر رنگارنگ بودن سقف آن‌هاست کماکان با سرعت در حال انجام است. — امیدوارم این نسخه از خبر مطابق با نیاز شما باشد.
منبع خبری : https://www.irna.ir/news/85678480/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%A7
